Windows Sistemləri Üçün Təhlükəsizlik: Əsas Prinsiplər və Risklər

Windows niyə təhlükəsizlik üçün əsas hədəfdir?

Windows əməliyyat sistemi fərdi kompüterlərdən tutmuş, böyük müəssisələrin serverlərinə qədər geniş şəkildə istifadə olunur. Bu geniş istifadə onu kiberhücumlar üçün ən çox hədəf alınan platformalardan birinə çevirir.

Çox hallarda sistem inzibatçıları və istifadəçilər default ayarlarla işləyir, bu isə istənilən hücumçunun işini asanlaşdırır. Windows-un geniş imkanlara malik olması eyni zamanda onu yanlış konfiqurasiya nəticəsində zəif hala gətirə bilər.

İstifadəçi və İcazə İdarəetməsi

Windows təhlükəsizliyinin təməli istifadəçi hesabları və onların səlahiyyətlərinin düzgün idarə olunmasından keçir.

• User Account Control (UAC): İstifadəçiyə sistemə dəyişiklik etmək istədikdə xəbərdarlıq edən bir təhlükəsizlik mexanizmidir. Bu, administrator səviyyəli əmrlərin təsadüfi və ya zərərli şəkildə icrasının qarşısını alır.

• Minimum imtiyaz prinsipi (“Least Privilege”): İstifadəçilərə yalnız öz vəzifələrini yerinə yetirmək üçün lazım olan hüquqlar verilməlidir. Məsələn, sıravi işçiyə sistem fayllarına çıxış hüququ vermək lazım deyil.

• Group Policy (GPO): Windows mühitində istifadəçilərin, kompüterlərin və sistem parametrlərinin mərkəzləşdirilmiş şəkildə idarə olunmasına imkan verir. GPO ilə parol siyasətləri, giriş məhdudiyyətləri və tətbiq qadağaları tətbiq edilə bilər.

Active Directory nədir və nəyə görə vacibdir?

Active Directory (AD) — Windows şəbəkələrində istifadəçilərin, kompüterlərin, qovluqların və digər resursların mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sistemidir. AD, xüsusilə böyük təşkilatlarda infrastrukturun onurğa sütunu sayılır.

Niyə AD təhlükə altındadır?

• Tək bir Domain Controller pozularsa, bütün şəbəkə risq altına düşür.

• AD istifadəçi identifikasiyası və giriş nəzarəti ilə bağlı olduğu üçün bir hücumçu bu mühitə daxil olarsa, istənilən hesabı ələ keçirə və bütün şəbəkəni nəzarətə ala bilər.

Məşhur hücum növləri:

• Kerberoasting: İcazəsiz istifadəçi, Kerberos biletlərindən parol hash-larını çıxararaq şifrələri qıra bilər.

• Pass-the-Hash: Administrator parolu bilinmədən, onun hash-i ilə sistemlərə giriş.

• Golden Ticket: Hücumçu saxta Kerberos bileti yaradaraq istədiyi istifadəçi kimi sistemə daxil ola bilir.

Ən çox görülən Windows zəiflikləri

1. Köhnə və patch olunmamış sistemlər: Əməliyyat sistemlərinin yenilənməməsi məlum boşluqların qalmasına səbəb olur.

2. Zəif parol siyasətləri: Qısa və təxmin edilə bilən parollar sistemin sındırılmasını asanlaşdırır.

3. Lazımsız xidmətlərin aktiv saxlanması: Məsələn, SMBv1 və ya Remote Desktop açıq saxlanıldıqda hücum riski artır.

4. Qrup üzvlüyünün yanlış konfiqurasiyası: Administrator və yüksək səlahiyyətli istifadəçilərin düzgün təyin olunmaması.

Əsas qorunma üsulları

• Windows Defender, AppLocker, BitLocker kimi daxili alətlərdən istifadə.

• Firewall və port nəzarəti: Lazımsız portların bağlanması və icazəli əlaqələrin məhdudlaşdırılması.

• Sysmon + Event Viewer: Sistem daxilində baş verən hərəkətləri izləyərək anomaliyaları aşkar etmək.

• Tiering modeli və “Red Forest” yanaşması: Administrator səviyyəli hesabların daha yüksək qorunması üçün istifadə olunur.

Windows sistemlərinin təhlükəsizliyi yalnız antivirus proqramı ilə təmin olunmur. Bu, düzgün istifadəçi idarəetməsi, müntəzəm yeniləmələr, Active Directory-nin sağlam strukturu və davamlı monitorinq tələb edən kompleks və davamlı bir prosesdir.

Hər bir zəif konfiqurasiya edilmiş Windows sistemi, təşkilatın ümumi kibertəhlükəsizliyini təhlükəyə ata bilər. Bu səbəbdən, təhlükəsizlik tədbirləri qabaqlayıcı və sistematik şəkildə tətbiq edilməlidir.